Detalle - arteederrenmuseoa

Arabako Arte Ederren Museoak Lorenzo Fernández de Viana (1866-1929). Arabako eskultorea izeneko erakusketa aurkeztuko du haren jaioterrian, Lantziegon (Araban). Horregatik guztiagatik, artista honen informazioa bildu eta ezagutzera emateko Museoak egin dituen ahaleginak antzinako eta egungo irudi fotografiko ugariren bidez gauzatu dira. Horiek, hainbat testurekin osatuta, artista bere testuinguruan kokatzen laguntzen dute. Erakusketaren barnean, zenbait atal daude, haren lan garrantzitsuenetako batzuk jasotzen dituztenak, genero eta gai desberdinetakoak, hala nola erlijiozko eta oroitzapenezko eskultura, hilobi-eskultura, erretratua eta arkitektura zibilarekin loturiko eskultura alegorikoa.

Museoak Lorenzo Fernández de Vianari urritik 2022ko martxora bitartean eskaini zion erakusketan du jatorria proiektuak. Erakusketak, katalogoarekin batera, Vianari buruzko azterlanik zabalena osatzen du, eta museoak Araban une horretan eskultore bakar gisa aitortuta zuen figura berreskuratzeko helburua betetzen du.

Lorenzo Fernández de Vianaren bizitza (Lantziego, Araba, 1866 – Bilbo, 1929) kronologikoki XIX. eta XX. mendeetako trantsizioan kokatzen da. Artisau moduan hasi eta, ondorengo prestakuntzarekin, eskultore gisa betetasunera heltzen den artistaren adibide ezin hobea da.

Zurgin lanean hasi zen eta ikasketak egin zituen Gasteizko Arte eta Lanbide Eskolan lehenik eta, ondoren, Madrilen eta Parisen. Prestakuntza horri esker, hiriko eskultura tailer bakarra ireki zuen, zeinean obra garrantzitsua egin baitzuen, genero guztiak landuz. Nabarmentzekoa da katedral berrian egin zuen lana, lehenik eskultore eta, jarraian, Taila eta Modelatze Eskolako irakasle. Handigurako proiektu hark ekarri zituen eskultura arloko prestakuntza beharrengatik sortu zen eskola hori.

Bere jardun gehiena gure lurraldean garatu zuen arren, Argentinara aldatu ondoren haren bizitzaren eta lanbide jardueraren beste urrats bat hasi zen. Hartan, garrantzizko lanak egin zituen Mar del Plata eta Buenos Aires hirietan. 1916an Espainiara itzulita, Bilbon kokatu zen eta, harez geroztik, lan konbentzionalagoak egin zituen, tamaina txikikoak eta ohitura gaiei buruzkoak. Hiri hartan hil zen, 1929an.

Interpreteak

• Lorena García – Soprano
• Maike Burgdorf - Laúd

Etenaldi bat, Errenazimendu ingeleseko eta espainiarreko piezarik onenak entzuteko eta haietaz gozatzeko. 

Egitaraua

1548. urteko data duen obra bat da (XVI. mendea), estilo platereskokoa eta kalitate artistiko handiko erretaula bat, Done Ezteberi eskainia, bera baita Valderejoko (Araba) Ribera elizaren titularra. Gotzaindegiak 1952an eskaini zion Arabako Foru Aldundiari, gordailu gisa, modu iraunkorrean erakusteko asmoz Augustin Zulueta jauregiko kaperan, garai hartako Arabako Etxean, egungo Arte Ederren Museoan. Erretaula 1954an sartu zen museoan, eta harrezkero aipatutako kaperan bisitatu ahal izan da 2022ko uztailera arte, orduantxe altxatu baitzen gordailua eta erretaula Gotzaindegira itzuli.

Erretaula arkitektura, eskultura eta pintura uztartzen dituen egitura da eta predela, bi gorputz eta atikoa ditu. Eszenak bost kaletan banatzen dira (bertikalak), eta erdikoa apur bat zabalagoa da. Behealdeko inskripzio batean honako hau irakur daiteke: "ESTA OBRA ICO LA IGLESIA A SU COSTA ACABOSE AÑO DE MIL E DXLVIII AÑOS DIA DE SANTIAGO OSACRUM CONVIVIUN INCO XPS SUMITUR".

Predelan apostolutza ageri da, apostoluen irudiak hiruko taldetan batuta. Lehenengo gorputzak Done Ezteberen bizitzako eszenak jasotzen ditu, erretaula hari eskainita baitago: Predikazioa, atzematea, martirioa eta ehorzketa. Goiko gorputzean Ama Birjinaren bizitzari buruzko eszenak daude: Jaiotza, Deikundea, Jasokundea (erdiko kalean), Epifania eta, azkenik, Santa Ana Ama Birjinarekin eta Haurrarekin tronuan. Eszena horiek guztiak olioz margotuta daude taularen gainean. Erretaularen errematea zur landuzkoa da, eta kalbarioa erakusten du: Kristo gurutzean, Ama Birjina eta Done Joan alboetan dituela. Bi aldeetan dekorazio bolutak ageri dira, eta alboetako kanpoko kaleen gainean, maskorrak. Erretaulako mazoneria “a candelieri” apainduraz apainduta dago, bai eta beste apaingarri errenazentista batzuez ere.

Kontzilio Apaiztegiko Kapitulu Gelara eramateko desmuntatze lan konplexua bideoan grabatu da, prozesu horren lekuko. Bertan, ondare artistikoa kontserbatzen, zaharberritzen, biltzen eta garraiatzen espezializatutako zenbait profesionalek esku hartu dute.  Arabako Foru Aldundiko Zaharberrikuntza Zerbitzuak eta Arabako Arte Ederren Museoak koordinatuta, Carolina García Maudesek egin du prozesua, Croma enpresaren laguntzarekin. Arteka enpresak egin ditu biltze lanak eta garraioa.

“Las bibliotecas invisibles”. Liburu debekatuen trafikoa XVIII. mendean eta Inkisizioa.

Hizlaria: 
J. Manuel Septien. Irakaslea eta idazlea

“Las dos vidas de Martín de Munibe”ren egileak, eleberria idazteko, Frantziatik heldutako liburuen argitalpena eta salerosketa ikertu zituen (liburu horietako asko debekatuak ziren), eta aurkikuntza harrigarriak egin zituen. Liburuok gauza prezatuak ziren, isilpeko merkataritza-gaiak, eta Inkisizioak esesten zion haien salerosketari. Horrek sortzen zituen egoera ugariren berri emango da hitzaldian.