Martiodako erlikiak - arteederrenmuseoa

Martiodan (Araba) dagoen Done Joan Ebanjelariaren elizako erlikia multzo aparta 2023ko apirilaz geroztik dago ikusgai, museo honen bildumaren zati gisa, erakusketa iraunkorraren barruan. Bi maila ditu: beheko aldean beira arasa bat, ehunez jantzitako 12 bururekin, eta apaindutako zenbait hezur eta bi "erakusleiho" eskuinean eta ezkerrean. Goikoan, sei erlikia eszenografiko eta erlikia ontzi gisa balio duen erretaula bat.

 

Arabako Foru Aldundiko Zaharberrikuntza Zerbitzuak hainbat urtetan egindako lanari esker lortu da haren kontserbazio egoera ona. Erakunde horrena da multzoa. Diziplina anitzeko talde batek hura osatzen duten elementu eta material guztiei bere bikaintasuna itzuli die. Berreskuratu ondoren, eta aldi baterako erakusketa batean aurkeztu ondoren, Arabako Arte Ederren Museoaren egoitzan dagoen Augustin Zulueta jauregiko kaperan kokatutako behin betiko muntaia oso bat oinarri egongo da erakusgai.

 

 

 

Arabako Lautadan eta Gasteiztik hurbil dagoen Martiodako kontzejuan, Hurtado de Mendozatarren dorretxea dago. Hori izan zen XII. mendetik lur horiek menderatu zituen leinua.  Elizako sakristian zegoen multzo hori, eta han egon zen zehaztu gabe dauden egunetatik. Itxura guztien arabera, Antonia Hurtado de Mendoza eta Juan de Necolalde senar-emazteen mandatupean zegoen. Senar-emazteek Austriatarren gorteetan egin zuten beren ibilbidea, eta Bruselako Espainiako gortean bizi ziren XVII. mendearen erdialdean. Nobleziako kide gisa, bikoteak gorteko bizitza imitatzen zuen. Gorteko kideek arrandiaz erakusten zituzten erlikiaz eta artelanez hornitutako oratorio pribatuak. Horregatik, erlikiak eta erlikia ontziak Urretxun (Gipuzkoa) zeuzkaten jauregietara ekarriko zituzten seguruenik, eta, ondoren, Hurtado de Mendoza familiaren adarrak oinordetzan hartu zituen zenbait belaunalditan, Martiodako elizan amaitu arte.

 

 

Erlikia horien hezurrak Santa Ursularen segizioko birjinen eta Tebasko Legioko soldaduen kondairarekin loturik egongo ziren (III. eta V. mendeetako martiriak). Hezur horiek dituzten erlikia ontziak arreta handiz egin zituzten Flandrian XVII. mendearen lehen erdialdeko artista kualifikatuek. Erlikia ontzi batzuk alanbrez eta zetazko hariz egindako landareak eta loreak dituzte, beste batzuk, ehunezko apaingarriak eta metal preziatuzko hariz brodatutako oihal aberatsak, zeinek lore marrazkiak eta letrak eratzen baitituzte.

 

Martiodako erlikia ontzia Europako eremuan nabarmentzen da, bere tipologiagatik, estetika zainduagatik eta daukan aparteko kontserbazio egoeratik.

 

Audiogida